I. Obowiązujące w Polsce społeczno-gospodarcze ramy
programowe
1.
Program I. Krajowego Zjazdu „Solidarności”
Na
I. Krajowym Zjeździe „Solidarności” w 1981 roku uchwalony został program
Samorządnej
Rzeczpospolitej. Postulował on szeroki rozwój samorządności pracowniczej,
zawodowej
i terytorialnej. Związek miał „tworzyć i
wspierać niezależne i samorządne instytucje
we
wszystkich sferach życia społecznego”. System
nakazowo-rozdzielczy miał być
zlikwidowany
i zastąpiony rynkiem z zachowaniem jednak planowania gospodarczego.
Nowy
porządek społeczno-gospodarczy miał „kojarzyć plan,
samorząd i rynek” prowadząc
do
„powszechnego wyzwolenia pracowitości i
przedsiębiorczości”.
Zwieńczeniem
różnego rodzaju samorządów miała być Izba Samorządowa jako druga
izba
polskiego parlamentu, co nawiązywało do wcześniejszych postulatów polskiej
myśli
społeczno-politycznej.
Program
nie wspominał o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, ale postulował
rozwój
przedsiębiorstw prywatnych i prywatnego rolnictwa.
Program
Samorządnej Rzeczpospolitej został uzupełniony w 1987 roku o akcjonariat
pracowniczy,
który zresztą był wcześniej uwzględniony w encyklice Laborem Exercens,
dołączonej
w całości do programu zjazdowego „Solidarności” z 1981 roku.
Program
Samorządnej Rzeczpospolitej nie był programem nowatorskim na gruncie
polskim.
Łączył postawy prawicowe i lewicowe, jak się je dzisiaj określa. Tuż po wojnie
rozwijał
podobną koncepcję Feliks Koneczny1 i ruch ludowy.
Nie był też żadną „utopią”,
jak
próbuje się go dziś dyskredytować2,
gdyż przejście do gospodarki rynkowej poprzez
likwidację
systemu nakazowo-rozdzielczego, ale z zachowaniem planowania i poprzez rozwój
przedsiębiorczości
prywatnej, ale bez niszczenia przedsiębiorstw państwowych, zostało
dokonane
z powodzeniem w Chinach i na Białorusi, choć przy ograniczonej demokracji.
Czynnik
samorządowy w Polsce, nadałby tym przekształceniom duży dynamizm oraz
skuteczność
i
gwarantował pełną demokratyzację kraju.