wtorek, 23 czerwca 2015

Protekcjonistyczne początki hegemona

Protekcjonizm gospodarczy jako nowoczesna teoria ekonomiczna narodził się w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Początek swój bierze z myśli politycznej Aleksandra Hamiltona, którego dzieło „Raport o przemyśle” (Report on Manufactures – 1791) dał początek tworzeniu instytucji dla jego koncepcji gospodarczej. Opierała się ona na wiodącej roli przemysłu („artificial labor”) . Koncepcja Hamiltona stała w zdecydowanej opozycji do idei „wolnego rynku” Adama Smitha. Idee te służyły Wielkiej Brytanii i jej kolonialnemu imperium, strzeżonemu przez dominację na morzach i potężną armię.

Aleksander Hamilton odrzucił teorię przewagi komparatywnej (“comparative advantage”) i pozostawianie rozwoju gospodarki siłom rynku. Uważał że zintegrowana polityka państwa, które rozwija infrastrukturę (wtedy drogi i kanały), zapewnia zaspokojenie potrzeb ludności i pomaga w rozwoju technologii – jest podstawą dobrobytu i bezpieczeństwa narodu. Rząd powinien kreować kapitał i inwestować go w potrzebne segmenty gospodarki, wspierając rozwój przemysłu i rolnictwa, a wszystko to miało służyć powszechnemu dobrobytowi („general welfare”).

Gospodarka amerykańska poszła w XIX wieku drogą Hamiltona, drogą protekcjonizmu, a nie wolnego rynku. W historii USA przed 1945 rokiem można wyróżnić 3 okresy gospodarcze: 
(1) 1816–1846 – bardzo silny okres protekcjonizmu
(2) 1846–1861 – zmniejszony protekcjonizm
(3) 1861–1945 – okres silnego protekcjonizmu

Jak wielki był poziom ochrony własnego rynku, pokazuje wysokość ceł na wyroby przemysłowe (Average Level of Duties on Manufactured goods) w 1875 roku

  • (1) USA | 40–50%
  • (2) Portugalia | 20–25%
  • (3) Hiszpania 15–20%
  • (4) Rosja | 15–20%
  • (5) Austro-Węgry | 15–20%
  • (6) Dania 15–20%
  • (7) Francja | 12–15%
  • (8) Belgia | 9–10%
  • (9) Włochy | 8–10%
  • (10) Niemcy | 4–6%
  • (11) Szwajcaria | 4–6%
  • (12) Szwecja | 3–4%
  • (13) Holandia | 3–5%
  • (14) Wielka Brytania | 0%.

Ten sposób myślenia o gospodarce nazywa się "amerykańską szkołą ekonomiczną" („American School of Economics”), znaną także jako "system narodowy” (National System). Ta szkoła dominowała od Wojny Secesyjnej do połowy XX wieku. W przeciwieństwie do ekonomii wolnorynkowej, jej trzema podstawowymi filarami były:

  • ochrona przemysłu przez wysokie cła (szczególnie 1861–1932) i przez subsydia (1932–70)
  • rządowe inwestycje w infrastrukturę, szczególnie w transporcie
  • bank narodowy, promujący rozwój gospodarczy przedsiębiorstw produkcyjnych, a nie spekulację.

Rezultatem tej polityki było zbudowanie największej gospodarki światowej, prześcignięcie swoich europejskich rywali, którzy jeszcze w połowie XIX wieku dominowali nad Ameryką.


Po tym okresie zbudowania siły i przewag amerykańskiej ekonomiki, USA weszły w zupełnie nową epokę – budowania globalnych rynków dla swojej konkurencyjnej gospodarki. Przygotowując się do tego, Ameryka w pierwszej połowie XX wieku zbudowała potężną flotę i zaczęła interweniować za granicą, głównie w Ameryce Południowej. Jednak przez ponad 100 lat przeciwstawiała się dominacji Anglii na światowym rynku poprzez ochronę swojej gospodarki. Jej teorii wolnego rynku przeciwstawiła teorię „gospodarki narodowej”.

Dzisiaj, jak widać, Ameryka stosuje brytyjskie teorie i metody wobec całego świata. Zajęła jej imperialną pozycję i stosuje jej narzędzia dominacji gospodarczej.

- - -
wykres: Ben Fordham

Żródło: http://www.szczesniak.pl

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.