Szkoła ekonomii narodowej(historycznej), (cz.1)

Szkoła historyczna stanowiła obok socjalizmu główny nurt ekonomii heterodoksyjnej w XIX wieku. Miała ona charakter szkoły narodowej, niemieckiej. Zaczęła się rozwijać w latach 40. XIX wieku a jej wpływy były w Niemczech widoczne jeszcze w początkach wieku XX.

Tak, jak szkoła klasyczna wyrosła z filozofii oświeceniowej, tak szkoła historyczna – podobnie jak i marksizm – wyrosła na gruncie filozofii niemieckiej okresu romantyzmu (Fichte, Hegel, Schelling). Jednak w porównaniu z marksizmem historyzm można uznać za nieco łagodniejszą formę krytyki ekonomii klasycznej.

 W przypadku przedstawicieli tej szkoły istotą tej krytyki było podważanie uniwersalności teorii klasycznej, czyli przekonanie, że klasycznej teorii ekonomicznej nie można stosować do wszystkich czasów i kultur. Ekonomiści niemieccy twierdzili, że teoria i wnioski Smitha, Ricarda i pozostałych klasyków są słuszne jedynie dla dobrze rozwiniętej, uprzemysłowionej gospodarki angielskiej, nie są natomiast słuszne dla rolniczej gospodarki Niemiec.

Czy poza wspomnianymi na wstępie różnicami w rozwoju gospodarczym pomiędzy Niemcami a Wielką Brytanią istniały jeszcze jakieś powody dla których tego rodzaju podejście ukształtowało się akurat w Niemczech? Wydaje się, że warto zwrócić uwagę na dwie kwestie:

1.        ekonomia klasyczna nigdy nie była w tym kraju szczególnie mocno zakorzeniona; jak stwierdził z właściwą sobie wnikliwością J. Schumpeter, w tym kraju „teoria ekonomiczna była egzotyczną rośliną, którą na tym obcym gruncie próbowali wyhodować niezbyt wprawni rolnicy”.

2.         filozofia niemiecka (a w szczególności filozofia okresu romantyzmu) była zawsze antyindywidualistyczna [podejście organiczne, holistyczne], w przeciwieństwie do tradycji brytyjskiej Niemiecka szkoła historyczna nie była tworem całkowicie homogenicznym, tzn. pomiędzy poszczególnymi autorami klasyfikowanymi do tej szkoły zachodziły pewne różnice. W rozwoju tej szkoły można wskazać pewne okresy:

1.       NIEMIECKA SZKOŁA NARODOWA (ROMANTYZM EKONOMICZNY)

Prekursor: Adam Müller (1779-1829)

Polityk i publicysta

 W podejściu Müllera uwidacznia się element charakterystyczny dla niemieckiej filozofii XIX-wiecznej – prymat narodu i państwa nad jednostką. Państwo jest wspólnotą duchową, na którą składają się pierwiastki religijne, moralne, estetyczne, polityczne i w końcu – ekonomiczne. Gospodarka musi służyć celom wspólnoty narodowej i państwa. Takie podejście niemal automatycznie pociągało za sobą odrzucenie liberalnych haseł ekonomistów klasycznych, którzy opowiadali się za wolną konkurencją i wolnym handlem.

BOGACTWO NARODU nie jest sumą wytworów pracy, dóbr materialnych, jak uznawali klasycy, lecz składa się również z dóbr duchowych - tradycji, kultury, potencjału umysłowego mężów stanu, artystów i naukowców oraz charakteru narodowego.

PODATKI są procentem należnym państwu z tytułu dostarczania kapitału duchowego!!! 

Dr Joanna Dzionek-Kozłowska,

Materiałuzupełniającydo wykładów z historii myśli ekonomicznej Ekonomia, Ekobiznes, studia II stopnia